Nguyễn Trường Tộ Con Người Và Di Thảo Phần 1

NGUYỄN TRƯỜNG TỘ (1830 - 1871) là một nhà tri thức công giáo yêu nước quê ở xã Hưng Trung, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ Tĩnh. Tuy không đậu đạt gì cao trong khoa trường. Nguyễn Trường Tộ có một vốn Hán học rất rộng, lại am hiểm nhiều mặt hoạt động đời sống và rất thực tế, tiếp xúc rất sớm với văn hó phương Tây so với các nho sĩ thời bấy giờ, và tích cực tìm hiểu học tập những tư tưởng tiến bộ và khoa học kỹ thuật, để ứng dụng vào hoàn cảnh đất nước ta.

Với tất cả tấm lòng ưu thời mẫn thế, Nguyễn Trường Tộ đã liên tiếp bày tỏ ý kiến và tha thiết đề nghị lên Triều đình nhà Nguyễn nhiều phương án cải cách đất nước, nhiều chính sách đối nội, đối ngoại khá táo bạo nhưng Nguyễn Trường Tộ đã không được chấp nhận. Tuy nhiên sự kiên trì của ông, qua những thăng trầm vẫn không đổi thay và cho tới khi ông nhắm mắt, càng làm chúng ta suy nghĩ về mục đích những đề nghị của ông và càng thêm trân trọng.

Từ trước tới nay, do hoàn cảnh và tài liệu hạn chế, chúng ta chưa có nhiều công trình nghiên cứu về Nguyên Trường Tộ. Cuốn NGUYỄN TRƯỜNG TỘ - CON NGƯỜI VÀ DI THẢO của tác giả TRƯƠNG BÁ CẦN là một công trình nghiên cứu công phu, có thể xem là một bước phát triển mới, có nhiều giá trị về mặt sử học, bao gồm phần giới thiệu của tác giả và toàn bộ bản dịch 58 di thảo của Nguyễn Trường Tộ.



Đọc NGUYỄN TRƯỜNG TỘ - CON NGƯỜI VÀ DI THẢO, chúng ta không chỉ hiều thêm về cuộc đời, tài năng, tâm trạng và hoài bão của một nhà văn hóa thiết tha yêu nước, không chỉ thấy rõ bức tranh đất nước ta, cuộc sông nhân dân ta dưới thời Tự Đức, mà còn thông cảm sâu sắc với tấn bi kịch, nỗi éo le trong tâm trạng của một người công dân Việt Nam hết lòng yêu quý quê hương Tổ quốc cũng như bất cứ người công dân yêu nước nào khác, nhưng lại bị kẹt vào giữa cái vị thế có một tín ngưỡng mới, khác lạ với tín ngưỡng chung của đồng bào xung quanh, do đó có lúc bị thành kiến, thậm chí nhiều khi bị ngờ vực oan uổng.

Công trình của tác giả Trương Bá Cần là khoa học, khách quan, nhưng tất nhiên với một người như Nguyễn Trường Tộ, việc nghiên cứu không phải không có những hạn chế. Cho nên việc trao đổi, bàn bạc, phân tích thêm sau này những vấn đề Nguyễn Trường Tộ đã nêu ra trong các di tahỏ, cũng như về sự phân tích giới thiệu của tác giả Trương Bá Cần là lẽ đương nhiên và cần thiết, bởi lẽ đó là những vấn đề đặt ra cách chúng ta hơn cả một thế kỷ. Đó là vấn đề độc lập tự chủ, bảo vệ Tổ quốc và canh tân, mở mang đất nước, vấn đề hòa hoãn với thực dân xâm lược, nhượng đất, cắt đất cho Pháp, kể cả kế hoạch lấy lại 6 tỉnh, vấn đề đầu tư của nước ngoài, khai hoang, khai thác hầm mỏ, ngoại thương... Đó là vấn đề ổn định chính trị, duy trì trật tự xã hội đảm bảo thực hiện canh tân, vấn đề "vua là quý, quan là trọng", "vua là gốc" của nước v.v...

Dù sao, nổi bật lên trong các di thảo, là nhiều vấn đề phong phú, sâu sắc cần được nghiên cứu, nhất là đối với chúng ta hiện nay trên con đường xây dựng và bảo vệ đát nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Xuất bản cuốn NGUYỄN TRƯỜNG TỘ - CON NGƯỜI VÀ DI THẢO. Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh trân trọng giới thiệu với bạn đọc một con người, một tri thức công giáo đầy lòng kính Chúa, yêu nước. Đồng thời cũng là trân trọng giới thiệu với bạn đọc một công trình nghiên cứu sưu tập đầy công phu của tác giả Trương Bá Cần. Chúng tôi mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đông đảo bạn đọc, của các nhà khoa học, các học giả trong cả nước để NGUYỄN TRƯỜNG TỘ - CON NGƯỜI VÀ DI THẢO được bổ sung, sửa chữa tốt hơn trong lần tái bản.

NHÀ XUẤT BẢN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.